تاثیر زمان برداشت و مدت اسانس گیری بر کمیت و کیفیت اسانس میوه رازیانه رقم شوروک شاری (foeniculum vulgare mill. cv. soroksari)

رازیانه با نام علمی .foeniculum vulgare mill متعلق به خانواده چتریان (apiaceae) می باشد. این گیاه چند ساله بوده و منشأ آن نواحی مدیترانه و جنوب اروپا گزارش شده است، رازیانه به طور اختصاصی به عنوان هاضم کاربرد دارد و هم چنین به عنوان ماده اشتها آور و محرک تولید شیر در مادران مورد استفاده قرار می گیرد. مواد موثره این گیاه دارویی کاربرد وسیعی در صنایع غذایی، نوشابه سازی و آرایشی و بهداشتی دارد. در این تحقیق به منظور مطالعه اثر زمان برداشت و مدت اسانس گیری بر کمیت و کیفیت اسانس میوه رازیانه، دو آزمایش جداگانه انجام گرفت. آزمایش اول مطالعه تاثیر مراحل مختلف برداشت (خمیری، واکسی و رسیده) میوه رازیانه و آزمایش دوم بررسی اثر چهار زمان اسانس گیری (60، 90، 120، 180 دقیقه) بر کمیت و کیفیت اسانس میوه رازیانه بود. استخراج اسانس با روش تقطیر با آب انجام گرفت. ترکیب های تشکیل دهنده اسانس به وسیله دستگاه های کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی(gc-mass) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که تاثیر مراحل مختلف برداشت و مدت اسانس گیری بر بازده اسانس میوه رازیانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین ها مراحل مختلف برداشت نشان داد که بیشترین بازده اسانس مربوط به مرحله واکسی (5/6 درصد) و بالاترین عملکرد اسانس در مرحله رسیده بدست آمد که نسبت به مراحل دیگر اختلاف معنی داری داشت. در آزمایش دوم بیشترین بازده اسانس در زمان 180 دقیقه بدست آمدکه فقط با زمان 60 دقیقه اختلاف معنی داری داشت. تجزیه و شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس نشان داد که در تمامی مراحل برداشت و مدت اسانس گیری آنتول، فنکون، استراگول و آلفاپینن ترکیب های عمده اسانس بودند. مقدار آنتول در مرحله واکسی و مدت 90 دقیقه اسانس گیری بیشترین بود. بنابراین برداشت میوه های رازیانه در مرحله سبز رنگ با بلوغ کامل و مدت 90 دقیقه اسانس گیری توصیه می شود.